Godło Polski

Godło Polski ze zbiorów Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce

Godło Polski ze zbiorów Instytutu Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku.

  Każde państwo ma swoje własne symbole, które podkreślają jego suwerenność. W Polsce symbolami państwowymi są: godło - wizerunek Orła Białego, flaga biało-czerwona i hymn – “Mazurek Dąbrowskiego”.

GODŁO

 Herbem Rzeczypospolitej Polskiej jest Orzeł Biały w koronie w czerwonym polu tarczy. Orzeł jako symbol był i nadal jest wykorzystywany przez wiele narodów. Już w czasach starożytnych Babilończycy, Persowie z wizerunkiem tego ptaka utożsamiali najwyższą boskość. W mitologii greckiej i rzymskiej orzeł stanowił symbol geniuszu, wielkości i majestatu. W starożytnym Rzymie był znakiem legionów cesarskich. W czasach średniowiecznych używali go jako symbolu swej władzy książęta ruscy, serbscy i niderlandzcy, później także władcy niemieccy i moskiewscy.

 Początki tego znaku wiązano z legendarnym twórcą państwa Lechem. Według legendy założył on swoją stolicę w Gnieźnie, w miejscu, gdzie było dużo orlich gniazd. Na pamiątkę tego wydarzenia Lech miał umieścić orła w swoim herbie.  Jednak w świetle źródeł historycznych początki Orła Białego nie są  tak barwne.

 Po raz pierwszy w polskiej historii rysunek ptaka pojawił się na denarach Bolesława Chrobrego. W owym czasie był jeszcze bez korony. Malowany na czerwonych tarczach już wtedy towarzyszył wielu uroczystościom organizowanym z okazji doniosłych wydarzeń w życiu dworu i wojska.

 Heraldyczny znak Orła Białego z koroną na czerwonym polu tarczy pojawił się po raz pierwszy podczas ceremonii koronacyjnej  Przemysła II,  25 czerwca 1295 roku w Gnieźnie. Przemysł II sprawił sobie pieczęć, na której widniał wielki Orzeł Biały w koronie z  napisem "Bóg przywrócił Polakom zwycięskie znaki". W ten sposób Orzeł Biały stał się herbem Królestwa Polskiego, przyjmowanym kolejno przez wszystkich królów polskich. Przyozdabiano nim szaty królewskie, broń osobistą i chorągwie. Postać orła widniała na insygniach władców z dynastii Piastów, Jagiellonów, Wazów i kolejnych królów elekcyjnych. Godło eksponowano podczas ceremonii koronacyjnych, elekcji królów, przyjazdów dostojników zaprzyjaźnionych państw, zawierania traktatów pokojowych, obrad sejmowych, orszaków weselnych i pogrzebów. Orzeł był obecny także na polu walki. Od czasów Władysława Jagiełły Orzeł Biały zespolił się z herbem Wielkiego Księstwa Litewskiego - Pogonią (w czerwonym polu rycerz zbrojny na koniu, z mieczem wzniesionym nad głową, z tarczą  przedstawiającą podwójny złoty krzyż w błękitnym polu ) - na znak unii łączącej Koronę i Litwę. Umieszczone na jednej tarczy godła Orła i Pogoni stały się herbem Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

 W ciągu wieków zmieniał się oczywiście sposób malowania orła, niezmienna jednak pozostawała symboliczna treść tego znaku. Orzeł Biały w koronie symbolizował państwo polskie, króla, który je uosabiał, oraz naród polski. Symbolizował siłę, potęgę i majestat. Biel orła oznaczała dobro, czerwień pola, w którym umieszczano jego wizerunek, dostojność.

 W wyniku trzeciego rozbioru kraju w 1795 roku Orzeł Biały skazany zostały na nieistnienie. Zastąpiły go symbole obcych monarchii - czarne dwugłowe orły Austrii i Rosji oraz jednogłowy Prus. Orzeł Biały znalazł się w cieniu trzech czarnych ptaków. Jednak nadal istniał w świadomości narodu i  utrwalił się jako znak Polaków. Orzeł Biały, oficjalnie zakazany, stawał się symbolem najżywszych uczuć patriotycznych. Przypominał świetność państwa i ucieleśniał marzenia o wolności. Nic dziwnego, że towarzyszył wszystkim powstaniom narodowym.

 Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku odrodzone państwo polskie przyjęło za swe godło orła w koronie.

 W czasie II wojny światowej Polska znowu znikła z politycznej mapy Europy. Raz jeszcze Orzeł Biały został zakazany przez okupantów. Pozostał jednak symbolem używanym przez rząd Polski na uchodźstwie. Noszono go w Wojsku Polskim na Zachodzie i Wschodzie, w kraju zaś w armii Polskiego Państwa Podziemnego. Był symbolem walki o wolną Polskę.

 Po II wojnie światowej - w 1948 roku - orzeł stracił koronę. Pamięć Orła Białego w koronie była jednak żywa w polskim społeczeństwie. Orła w koronie nadal używały władze Rzeczypospolitej na obczyźnie. Przywoływali go też często opozycjoniści i przeciwnicy PRL- u. W wyniku przemian politycznych i ustrojowych w roku 1990 Orzeł Biały w koronie powrócił jako symbol narodowy. W myśl ustawy z 9 lutego 1990 roku "godłem Rzeczypospolitej Polskiej staje się wizerunek Orła Białego ze złotą koroną na głowie zwróconej w prawo, z rozwiniętymi skrzydłami, z dziobem i szponami złotymi, umieszczony w czerwonym polu tarczy".