Wstęp

S. Wyspiański

Stanisław Wyspiański, Lutnista

Zbiory Instytutu J. Piłsudskiego w Ameryce

Przełom XIX i XX wieku to bujny rozwój sztuki, a zwłaszcza malarstwa polskiego. Stało się to na skutek uzyskania autonomii galicyjskiej w latach 1860-1873, po podpisaniu ugody austriacko-polskiej. Wówczas to Kraków odzyskał ważną rolę w kształtowaniu polskiej kultury, sztuki i nauki. Tam też kształciło się większość największych artystów polskich epoki. Modernizm polski (zamiennie nazywany też neoromantyzmem) określony został przez Artura Górskiego w krakowskim „Życiu” (1898) - analogicznie do innych kierunków europejskich - Młodą Polską. Było to określenie odnoszące się do twórczości literackiej i artystycznej lat 1890-1913.

W malarstwie młodopolskim panowały głównie tematy historyczno-patriotyczne poruszające kwestie narodowowyzwoleńcze. Typowym przedstawicielem tego typu malarstwa jest Jan Matejko, inspirujący się w swych dziełach ważnymi dla Narodu Polskiego wydarzeniami.

Okres ten sprzyjał także rozwojowi indywidualnych stylów i autorskich form. Stanisław Wyspiański i Józef Mahoffer tworzyli w stylu secesyjnym, uprawiając, oprócz malarstwa, także sztukę i grafikę użytkową. Jacek Malczewski nazwany został natomiast ojcem symbolizmu polskiego. Ukształtował swój styl opierający się na historii i sytuacji polskiej komentowanej za pomocą symboli, alegorii i metafor zaczerpniętych z Biblii, mitologii i legend. Swój autorski, ekspresjonistyczny styl stworzyła także Olga Boznańska.