Stanisław Wyspiański

Stanisław Wyspiański, Dziewczynka

Stanisław Wyspiański, Dziewczynka, 1895

Zbiory Instytutu J. Piłsudskiego w Ameryce

 

 

Matka osierociła Stanisława Wyspiańskiego (1869 – 1907) gdy ten miał zaledwie 7 lat. Ojciec, niezdolny do wychowania syna, oddał go pod opiekę wujostwu Kazimierzowi i Joannie Stankiewiczom. W 1887 Stanisław rozpoczął studia na wydziale filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jednocześnie uczył się w Krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, pod kierunkiem Jana Matejki. W latach 1890-94, dzięki stypendium, podróżował po Europie poznając lepiej sztukę i teatr europejski. Pod koniec lat 90. Rozpoczął współpracę z Teatrem Miejskim w Krakowie, początkowo jako malarz i dekorator, a później także jako dramaturg. W Krakowie nawiązał także współpracę z towarzystwem artystów polskich Sztuka, zostając kierownikiem artystycznym tygodnika Życie. Sukces osiągnął wydaniem Warszawianki, która zapoczątkowała serię jego dramatów narodowych. W 1906 został dyrektorem krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Przez lata zmagał się z chorobą by ostatecznie umrzeć na nieuleczalną wówczas kiłę.

Dorobek artystyczny Wyspiańskiego jest ogromny i przeróżny. Zajmował się malarstwem, ilustracjami, tworzeniem witraży, projektowaniem mebli i wnętrz a także pisaniem dramatów i wierszy. Pierwszymi znanymi dziełami Wyspiańskiego są rysunki. Potem przeszedł do malowania roślin, i kolejno do portretowania osób i malowania scen rodzajowych. Często bohaterami jego twórczości były jego dzieci, jak w obrazach Helenka (1900), Śpiący Staś (1904) czy Śpiący Mietek (1904). Obrazował ponadto widoki, głównie Krakowa. W jego szkicach znaleźć też można sporo projektów witraży czy scenografii i dekoracji. 

W teatrze Wyspiański odwoływał się do tradycji romantycznej. W dramatach podejmował
tematykę dziejów legendarnych, historycznych, literackich i patriotycznych. Napisał około 20 dramatów, ale tylko cztery premiery pod jego kierownictwem odniosły sukces: Wesele (1901), inscenizacja Dziadów (1901), Wyzwolenie (1903) i Bolesław Śmiały (1903).

Przykładowe dzieła: Witraż Bóg Ojciec (1897-1904), Głowka Helenki (1900), Śpiący Staś (1904).

 

 

Stanisław Wyspiański