II wojna światowa

Sosnkowski w drodze do Francji w 1939roku

Sesja gabinetu premiera Sikorskiego

Przegląd wojsk we Włoszech w 1944 r.

Po wybuchu II wojny światowej początkowo gen. K. Sosnkowski nie dowodził żadnymi oddziałami. Dopiero 11 września 1939 roku został mianowany dowódcą Frontu Południowego. Walczył w okolicach Przemyśla i Lwowa, odnosząc tam znaczące sukcesy. W nocy z 16 na 17 września w regionie Sadowej Wiszni wraz ze swoimi oddziałami pokonał i zmusił do odwrotu niemiecką dywizję pancerną. Sytuacja militarna wojska polskiego pogorszyła się dramatycznie po wkroczeniu bolszewików do Polski. Po ostatnich walkach generał 21 września został zmuszony do ucieczki, początkowo na Węgry, a potem do Francji.

13 listopada 1939 roku gen. broni Kazimierz Sosnkowski został mianowany na stanowisko Komendanta Głównego Zwiazku Walki Zbrojnej ( ZWZ- tajnej organizacji wojskowej w Polsce) i  jako członek rządu jednocześnie został przewodniczącym Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju (KSK). W ten sposób piastowal stanowiska - wojskowe i politycze. Kierujac ZWZ, posługiwal się pseudonimem Józef Godzięba. Opracował status  tej organizacji i zasady jej działania. Z jego inicjatywy 30 czerwca 1940 roku Komenda Główna ZWZ została przeniesiona do kraju. Po ewakuacji  Rządu RP z Francji do Londynu gen. Sosnkowski kontynuował pracę ministra do spraw kraju i wielokrotnie odmawiał przyjecia innych prestiżowych stanowisk politycznych, ponieważ chciał pozostać związany z armią. Po ataku Niemiec na ZSRR w 1941 roku gdy rozpoczęły się polsko- sowieckie rokowania (Sikorski- Majski), wzmogły się naciski brytyjskie na rząd polski aby podpisać pakt z sowietami. Gen. Sosnkowski domagał się aby w tym dokumencie umieścić klauzulę, że:

                    „ rząd sowiecki uznaje granice polsko-sowieckie z 1939 roku”.

 Propozycja ta została odrzucona i spowodowało to, że generał złożył dymisję. Po jej przyjęciu premier Sikorski odsunął Sosnkowskiego od wszelkich kontaktów z krajem. Armia podziemna straciła swojego pierwszego komentanta. Po tragicznej śmierci Sikorskiego w lipcu 1943 roku  Sosnkowski został mianowany Naczelnym Wodzem Sił Zbrojnych. W lipcu 1944 roku na prośbę gen. Andersa dokonał inspekcji wojsk polskich we Włoszech. Z tamtąd wysłał rozkaz, w którym wyraźnie przeciwstawiał się walce zbrojnej w Warszawie. Uważał, że: ”… byłby to akt szaleńczy, graniczący z samobójstwem stolicy..”

1 sierpnia 1944 roku powstanie wybuchło, a Sosnkowski starał się zorganizować dla Warszawy pomoc w uzbrojeniu i żywności. Jednak jego wysiłki spotykały się z nieprzychylnym stanowiskiem ze strony Anglii. Duże straty w ludziach i sprzęcie (głównie spowodowane odmową Stalina, aby alianckie samoloty mogły lądować na terenach zajętych przez sowietow, w celu uzupełnienia paliwa) spowodowały, że Amerykanie i Brytyjczycy uznali tę pomoc za mało skuteczną i odmówili jej kontynuowania. Na znak protestu przeciw działaniom Aljantów, 1 września 1944 roku w piątą rocznicę rozpoczęcia II Wojny Światowej gen. Sosnkowski wydał dokument - Rozkaz nr. 19. Potępił w nim postawę  rządu angielskiego wobec walki wyzwolenczej, która toczyła się w stolicy. Premier Wielkiej Brytanii W.Churchill potraktował to jako osobistą obrazę i 15 września zarządał natychmiastowego usunięcia  Sosnkowskiego ze stanowiska Naczelnego Wodza.

 Po dwóch tygodniach Prezydent Raczkiewicz uległ presji brytyjskiej i udzielajac dymisji generałowi powiedział: 

„Wiem dobrze, ze popełniam rzecz wysoce niemoralną, lecz niech Bóg Najwyższy będzie mi świadkiem, że innego wyjścia nie mam.”