Układy

Układ Sikorski-Majski

Układ niekonstytucyjnie zawarty 30 lipca 1941 pomiędzy Polską a ZSRR. Układ został podpisany między premierem RP na uchodźctwie Władysławem Sikorskim a Iwanem Majskim – ambasadorem ZSRR rezydującym w Londynie. Wielkiej Brytanii zależało na tym sojuszu, ze względu na nasilającą się agresję III Rzeszy na ZSRR. Celem było stworzenie silniejszej koalicji antyhitlerowskiej. Układ przywracał stosunki dyplomatyczne zerwane 17.09.1939 po agresji ZSRR na Polskę. Zrywał też traktaty niemiecko-rosyjskie sprzed 1939 roku dotyczące Polski, zakładał wzajemną pomoc w walce przeciwko Niemcom oraz zgodę na stworzenie Armii Polskiej na terenie ZSRR. Związek Radziecki zagwarantował także amnestię dla obywateli polskich (więźniów politycznych i zesłańców). Sikorski podpisał układ nie mając poparcia prezydenta Raczkiewicza, co wywołało kryzys w rządzie.

Rada Trzech

Kolegialny, niekonstytucyjny organ opozycyjny względem Rządu RP na Uchodźctwie, istniejący w latach 1954–1972. Był odpowiedzią na nielegalną według jej członków, prezydenturę Augusta Zaleskiego. Powstała po odmowie przez niego ustąpienia z urzędu prezydenta po ukończeniu 7-letniej kadencji. Rada ogłosiła się głową państwa polskiego. W 1956 Tymczasowa Rada Jedności Narodowej przekazała Radzie Trzech prerogatyw prezydenta, a Egzekutywie Zjednoczenia Narodowego prerogatyw rządu. Rozwiązała się po śmierci Zaleskiego, uznając za legalną jego nominację Stanisława Ostrowskiego na swego następcę.

Konferencja Jałtańska

Spotkanie przywódców koalicji antyhitlerowskiej (tzw. Wielkiej Trójki: Józef Stalin - ZSRR, Winston Churchill - Wielka Brytania i Franklin Delano Roosevelt - Stany Zjednoczone) w dniach 4-11 lutego 1945. Zadecydowało ono o kształcie powojennej Europy. Rozstrzygnięto wówczas sprawę Niemiec obciążając je reparacjami wojennymi i nakładając na nie kontrole, powierzono zwierzchnictwo nad Polską Związkowi Radzieckiemu, odebrano Polsce Kresy Wschodnie na rzecz ZSRR (w zamian za to Polska otrzymała Ziemię Lubuską, Pomorze Zachodnie, Prusy Wschodnie, Śląsk i Wolne Miasto Gdańsk) oraz utworzono Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej w Warszawie, w efekcie czego dotychczasowi sojusznicy rządu RP na uchodźctwie wycofywali stopniowo swoje poparcie.