Słynni Sybiracy

Adam Mickiewicz
photo credit: pl.wikipedia.org

Adam Mickiewicz (1798-1855) - poeta, działacz polityczny, filozof, zaliczany do grona tzw. Trzech Wieszczów, autor m.in. “Pana Tadeusza”, “Sonetów krymskich”, “Dziadów”.

W 1817 r. wraz z kolegami założył tajne Towarzystwo Filomatów i Filaretów, które zrzeszało studentów i absolwentów Uniwersytetu Wileńskiego celem samokształcenia. W 1823 r. organizacja została rozwiązana po śledztwie kuratora Nowosilcowa, wtedy też jej członkowie trafili do aresztu. Mickiewicz został zatrzymany 23 października 1823 r. i aż do 21 czerwca 1824 r. przebywał w więzieniu w klasztorze ojców bazylianów w Wilnie. Ostatecznie został skazany na zesłanie w głąb Rosji na posadę nauczyciela z prawem wyboru miejsca. Spędził w Rosji 4 lata przebywając w Petersburgu, Moskwie, Odessie i na Krymie. W 1829 r. przeniósł się do Niemiec.

Józef Piłsudski
photo credit: pl.wikipedia.org

List gończy policji rosyjskiej za Józefem Piłsudskim, 1887 r.

Józef Piłsudski (1867 - 1887) - działacz społeczny i niepodległościowy, pierwszy marszałek Polski, dwukrotny premier Polski. Jako młody student, został aresztowany pod zarzutem udziału w spisku na życie cara Aleksandra III. Spisek ten był inspirowany udanym w 1881 roku zamachem na życie cara Aleksandra II, który zginął wówczas w wyniku wybuchu bomby z nitrogliceryny w Petersburgu.

Zamach z 1887 został zorganizowany przez organizację rosyjską „Narodnaja Wola”. Inicjatywa została jednak wytropiona przez służby, członkowie organizacji zostali aresztowani. Podczas przesłuchań śledczy dotarli do brata Józefa Piłsudskiego – Bronisława, który jedynie częściowo zaangażowany był w spisek. Sam Józef nie miał nic wspólnego ze spiskiem. Pod lupę śledczych trafił po zeznaniu rewolucjonisty Michałą Kanczera, w którym powiedział, że Piłsudski gościł go w Wilnie. Ostatecznie jedyną udowodnioną winą Józefa było wysłanie do Moskwy telegramu z zaszyfrowaną wiadomością o „wyjeździe siostry”. W ten przypadkowy sposób, Piłsudski, został aresztowany 22 marca 1887 r. i skazany na zesłanie. Po 4 miesięcznej podróży, na przełomie września i października 1887, znalazł się w Irkucku. Stamtąd został skierowany do Kiereńska nad Leną, położonego około 1000 km na północ od Irkucka. Przebywał tam do lipca 1890, po czym został przeniesiony do Tunki, gdzie poznał swoją „syberyjską ukochaną” Leonardę Lewandowską.

Po odbyciu kary zsyłki, 20 kwietnia 1892, Piłsudski udał się do Warszawy.

*Więcej: Henryk Ścigała, "Sybirak Józef Piłsudski", Dziennik Chicagowski, 1998 r.

Benedykt Dybowski
photo credit: www.en.wikipedia.org

Benedykt Dybowski (ur. 30.04.1833 w Adamczynie, zm. 30.01.1930 we Lwowie) Słynny polski przyrodnik, podróżnik i odkrywca, który zasłynął jako badacz fauny jeziora Bajkał, Kamczatki i południowej Azji. Urodził się w szlachetnej rodzinie jako jedno z sześciorga dzieci. Studiował medycynę i nauki przyrodnicze na Uniwersytecie w Dorpacie, we Wrocławiu i w Berlinie.

Jako doktor nauk angażuje się w działalność niepodległościową. W trakcie powstania styczniowego w 1893 został komisarzem Rządu Narodowego na Litwę i Białoruś, co nie uszło uwadze władz zaborczych. 16 marca 1864 został aresztowany i skazany na karę śmierci, od której uratowało go wstawiennictwo zoologów niemieckich. Kara została zmieniona na 12 lat zsyłki. Dotarł do Irkucka w 1864 i tam zaczął wertować publikacje na temat jeziora Bajkał. Po 4 latach, w 1868, rozpoczął swoje własne badania. Osiedlił się we wsi Kułtuka, nad samym Bajkałem i wraz ze swoim współpracownikiem Wiktorem Godlewskim, rozpoczął badania fauny i flory jeziora. Odkrył tam kilkadziesiąt nowych zwierząt (skorupiaków, ryb, mięczaków i gąbek słodkowodnych). W 1868 rozszerzył swoje badania docierając do wschodnich wybrzeży Azji. W końcu 1876 uzyskał pozwolenie na powrót do kraju, gdzie zjawił się rok później. Przez nasilającą się wówczas rusyfikację, nie odnalazł się jednak w środowisku naukowym i, w 1978, udał się na Kamczatkę, gdzie objął stanowisko lekarza rządowego i gdzie kontynuował badania nad ludami dalekiego wschodu.

Hanka Ordonówna
photo credit: pl.wikipedia.org

 

 

 

Hanka Ordonówna (1902-1950), właśc. Maria Anna Tyszkiewiczowa, z domu Pietruszyńska - piosenkarka, tancerka, aktorka, autorka wierszy i piosenek. Uczęszczała do szkoły baletowej i mając zaledwie 16 lat zadebiutowała na scenie w teatrzyku "Sfinks". W 1931 r. została żoną hrabiego Tyszkiewicza.

W czasie wojny była aresztowana przez gestapo za jej sprzeciw wobec projekcji hitlerowskiego filmu. Spędziła wówczas na Pawiaku kilka miesięcy. Wyszła dzięki interwencji męża i razem z nim przeniosła się do Wilna, a następnie zmuszona przez władze sowieckie występowała w Moskwie. Tam odmówiła przyjęcia obywatelstwa ZSRR, w związku z czym została aresztowana przez NKWD i zesłana do sowchozu do tuczarni świń. Po zwolnieniu postanowiła pomagać osieroconym dzieciom wygnańców. Wraz z nimi drogą przez Indie została przewieziona do Libanu i tam zmarła na chorobę płuc, z którą zmagała się przez wiele lat.