Deportacje obywateli polskich

Mężczyzna, który po ogłoszeniu umowy Sikorski - Majski zwolniony z łagru dotarł do tworzącej się tzw. Armii Andersa.

Wybuch II wojny światowej 1 września 1939 r., zajęcie zachodnich i środkowych ziem polskich przez Niemców a wschodnich przez Sowietów, miało tragiczny wpływ na losy polskiej ludności cywilnej. Rozpoczął się okres terroru, niemieckich obozów koncentracyjnych, przymusowej pracy, aresztowań i śledztw w Generalnej Guberni. Na wschodzie Polski, gdzie władzę przejęli Sowieci trwała akcja oczyszczania terenu z ludzi jawnie i potencjalnie wrogich systemowi bolszewickiemu. Sowieci postanowili wykorzenić polskość i rozbić struktury społeczne. Aby zrealizować ten plan, rząd sowiecki postanowił zastosować dobrze znaną w ZSRS akcję masowych wywózek na wschód. Liczba ludności polskiej poddanej zesłaniu jest wciąż niepewna, ale w niektórych opracowaniach polskich sięga miliona osób, podczas gdy odnalezione listy zesłanych, przygotowane przez NKWD, podają liczbę 325 tysięcy.

Wywózki zaczęły się mroźną nocą z 9 na 10 lutego 1940 roku, najpierw wysiedlono osadników, kolonistów, gajowych i część urzędników państwowych. 13 kwietnia 1940 r. wywieziono na zsyłkę do Kazachstanu członków rodzin osób aresztowanych i przetrzymywanych w obozach jenieckich NKWD, głównie kobiety i dzieci. Z kolei wywózka uchodźców wojennych, którzy nie zdążyli wyjechać na tereny znajdujące się pod okupacją niemiecką, miała miejsce 29 czerwca 1940 r. Ostatnia fala deportacyjna została przeprowadzona w maju i czerwcu 1941 r.