Dzieciństwo i młodość

Bracia Józef i Bronisław Piłsudski. 

Józef Piłsudski w okresie szkolnym.

Dzieciństwo i młodość Józef Klemens Piłsudski spędził w Wilnie, ziemię wileńską cenił i kochał nade wszystko.

 „Ziuk” (tak nazywano Piłsudskiego w domu) urodził się 5 grudnia 1867 roku w Zułowie na Wileńszczyźnie jako syn Józefa Wincentego Piotra i Marii z Billewiczów. Oba rody były znaczne i powszechnie szanowane na Litwie. Ojciec, człowiek wykształcony, był w czasie powstania 1863 roku komisarzem Rządu Narodowego na powiat rosieński, matka, wielką i szczerą patriotką. Matka miała ogromny wpływ na decyzje podejmowane przez syna.

Atmosfera tragedii popowstaniowej, wielki patriotyzm domu rodzinnego i tradycja romantyczna wywarły decydujący wpływ na całe życie Piłsudskiego. Dlatego głównym celem życia stała się dla Piłsudskiego walka o niepodległość Polski. Młody Piłsudski nienawidził szkoły rosyjskiej, szczególnie gimnazjum, do którego wraz z braćmi uczęszczał w Wilnie. Tam założył kółko samokształceniowe „Spójnia”.

Po maturze młody Piłsudski rozpoczął studia medyczne w Charkowie w 1875 roku, wkrótce je przerwał i wrócił do domu, gdzie w 1887 roku został wraz bratem Bronisławem aresztowany za współudział w nieudanym zamachu na cara Aleksandra III. Udział Józefa w spisku na życie imperatora Wszechrosji był nieświadomy i przypadkowy, mimo to zesłano go na 5 lat na Syberię.