Przebieg Powstania Warszawskiego

Opaska WP

 Mapa Powstania Warszawskiego, 1944r.

Hitler na wieść o wybuchu walk w Warszawie nakazał powstanie za wszelką cenę złamać, a miasto zniszczyć: "Każdego mieszkańca należy zabić, nie wolno brać żadnych jeńców, Warszawa ma być zrównana z ziemią i w ten sposób ma być stworzony zastraszający przykład dla całej Europy".

Wstęp 

  1 września 1939 r. Niemcy hitlerowskie zaatakowały Polskę rozpoczynając II wojnę światową, a 17 września 1939 r. Polska została zaatakowana ze wschodu przez Sowiecką Rosję . 27 września 1939 r. Niemcy wkroczyli do Warszawy, rozpoczynając 6-letni, pełen tragizmu, okres okupacji.

  Jesienią 1939 r. hitlerowcy rozpoczęli systematyczną eksterminację ludności Warszawy. Gestapo przeprowadzało liczne aresztowania polskiej inteligencji. Ludzi zamykano w więzieniach, wysyłano do obozów koncentracyjnych, mordowano w licznych egzekucjach. W wyniku tych działań gwałtownie spada liczba mieszkańców stolicy.

 Polska jako państwo stanęła do walki przeciw III Rzeszy. Został utworzony rząd polski na emigracji, na zachodzie powstały polskie siły zbrojne we Francji i w Wielkiej Brytanii. W kraju powstawały podziemne organizacje zbrojne POZ, ZWZ przekształcone w 1942 r. w Armię Krajową (AK) podporządkowaną rządowi polskiemu na emigracji w Londynie. W międzyczasie w czerwcu 1941 r. Niemcy hitlerowskie zaatakowały Rosję Sowiecką, która stała się w ten sposób sojusznikiem aliantów.

 W 1944 r. teren Warszawy i okolic był podzielony na VII Obwodów Armii Krajowej. Działały tam zorganizowane struktury podziemnej armii. W dowództwie Armii Krajowej zapadła decyzja o rozpoczęciu otwartej walki zbrojnej w stolicy. Podjęte działania miały zmusić siły niemieckie do walki, co pomogłoby Rosjanom zdobyć Warszawę oraz ułatwić objęcie władzy przez polskie struktury administracyjne w momencie wkraczania Sowietów.

 Niestety dowództwo AK nie posiadało pełnej wiedzy na temat przyszłych losów Polski. Alianci na konferencji teherańskiej zdecydowali, bez udziału rządu polskiego na emigracji, że po wojnie Polska dostanie się w strefę wpływów Rosji Sowieckiej rządzonej przez Stalina. 

Przebieg Powstania Warszawskiego

 31 lipca 1944 r. gen. Bór-Komorowski wyznaczył "godzinę W" na 17:00 następnego dnia, 1 sierpnia 1944 r.  Zgodnie z planem, 1 sierpnia miał rozpocząć się równoczesny atak na obiekty o znaczeniu strategicznym (mosty, węzły komunikacyjne, siedziby władz okupacyjnych, magazyny sprzętu wojskowego). Po ich zdobyciu powstańcy mieli się bronić do momentu wejścia Armii Czerwonej.

 I tak się stało. 1 sierpnia 1944 roku o godz. 17.00 wybuchło Powstanie Warszawskie. Do walki stanęło około 50 tys. powstańców Armii Krajowej zorganizowanych w bataliony i inne formacje zbrojne. Niestety powstańcy byli bardzo słabo uzbrojeni. Mieli do dyspozycji broń powstańczej produkcji: miotacze ognia, butelki zapalające oraz pistolety maszynowe Błyskawica, produkowane w podziemnej rusznikarni, a także broń z alianckich zrzutów: brytyjskie granatniki przeciwpancerne PIAT i pistolety maszynowe Sten. 

  Przeciwnik miał do dyspozycji czołgi, samoloty, pociągi pancerne, artylerię, miotacze min, dużą ilość broni maszynowej.

  Podjęta walka przyniosła różne rezultaty. W leżącej na prawym brzegu Wisły dzielnicy  Pradze, trwała ona zaledwie 3 dni. Przewaga Niemców spowodowała, że Powstańcy przeszli do podziemia. Część z nich podjęła próbę sforsowania Wisły i wzmocnienia oddziałów powstańczych walczących na lewym brzegu Wisły.

 Od pierwszych dni sierpnia bardzo ciężkie walki toczyły się w zachodniej dzielnicy - Woli. Oddziały niemieckie wzmocnione czołgami spychały powstańców w kierunku Śródmieścia i Starego Miasta. Równocześnie hitlerowcy rozpoczęli bezlitosną rzeź ludności cywilnej. W ciągu kilku dni wymordowali około 80.000 cywilów - mężczyzn, kobiet i dzieci. 11 sierpnia 1944 Wola została pokonana.

 W sąsiadującej z Wolą dzielnicy Ochota, gorzej uzbrojeni powstańcy przez prawie 2 tygodnie stawiali opór nacierającym oddziałom niemieckim. Niestety 11 sierpnia pokonana została również Ochota. Wymordowano 40.000 ludzi. Szpitale podpalano razem ze znajdującymi się w nich pacjentami i personelem medycznym. Egzekujce były na porządku dziennym. 

 12 sierpnia 1944 r. rozpoczęły się bardzo ciężkie walki o utrzymanie Starego Miasta. Tysiące bohaterskich żołnierzy, zamkniętych na niewielkiej przestrzeni, ostrzeliwanych z dział, bombardowanych z powietrza, trwało na swoich pozycjach. Powstańcy bronili się dzielnie do 2 września, kiedy to przeszli kanałami do Śródmieścia i na Żoliborz. W całkowicie zniszczonej dzielnicy pozostali ranni wraz z personelem medycznym. Po upadku Starego Miasta Niemcy rozpoczęli przemyślaną pacyfikację kolejnych dzielnic - Powiśla  i Czerniakowa.

  6 września Niemcy opanowali Powiśle, dzielnicę pomiędzy Starym Miastem i Czerniakowem. Znów  mordowano rannych leżących w szpitalach i ludność cywilną. Przestała działać warszawska elektrownia na Powiślu, która była zdobyta przez powstańców w pierwszych dniach sierpnia. Miasto zostało pozbawione energii elektrycznej. 

  Czerniaków był kolejnym polem bitwy, gdzie bronili się powstańcy wzmocnieni resztkami oddziałów ze Starego Miasta. 23 września stracono ostatni punkt oporu na Czerniakowie, a walki przeniosły się do następnej dzielnicy - Mokotowa. Ciężkie walki toczyły się tu do 26 września 1944 r. 

 30 września skapitulowała również północna dzielnica Warszawy - Żoliborz, gdzie powstańcy od pierwszych dni sierpnia stawiali skuteczny opór nacierającym Niemcom.

 W rękach Polaków pozostała jedynie środkowa część miasta, odcięta od Wisły i ze wszystkich stron otoczona przez wojska niemieckie. Ostrzały artyleryjskie i bombardowania lotnicze zmieniały w ruiny kolejne domy. Nie było elektryczności, brakowało wody i żywności. Powstańcom brakowało amunicji. 

 W trakcie trwania Powstania alianci podejmowali próby wsparcia powstańców poprzez zrzuty broni i amunicji. Były one jednak mało skuteczne. Jedyną szansą ocalenia stolicy była pomoc Armii Czerwonej. Tymczasem Stalin odmówił pomocy nazywając powstanie "lekkomyślną awanturą, podjętą bez wiedzy dowództwa radzieckiego". Nie wyraził zgody nawet na lądowanie alianckich samolotów na radzieckich lotniskach. Wydał też rozkaz natychmiastowego wstrzymania natarcia wojsk radzieckich. Świadomie wydał Warszawę na łaskę Hitlera. Przyniosło to Stalinowi doraźne korzyści polityczne - rękami nazistów likwidował poważną przeszkodę w pełnym podporządkowaniu Polski swojej woli.

  Po 63 dniach walki, 2 października 1944 r., gen. Bór-Komorowski podpisał honorowy akt kapitulacji. Żołnierze AK zostali uznani przez Niemców za jeńców wojennych. Nastąpiła ewakuacja całego miasta. Około 550.000 osób wywiezono do obozu w Pruszkowie. Kolejne 150.000 wysłano na przymusowe roboty do Rzeszy lub do obozów koncentracyjnych - Mauthausen, Auschwitz i Ravensbrück. Zgodnie z rozkazem Hitlera, który kazał zetrzeć Warszawę z powierzchni ziemi, niemieckie jednostki wysadziły ostatnie ocalałe budynki miasta. 93% budynków zostało doszczętnie zniszczonych, totalna zagłada pochłonęła miasto.