Kryzys Rządu

Konferencja w Teheranie, 1943
J. Stalin, F. Roosevelt, W. Churchill

Photo credit: en.wikipedia.org

Na osłabienie Rządu Polskiego wpłynęło podpisanie układu o wzajemnej pomocy i współpracy między III Rzeszą a ZSRR 30 lipca 1941 r. oraz brak punktu o nienaruszalności granic Polski. Fakt ten pozwolił Stalinowi na zatrzymanie zagrabionych w 1939 r. ziem polskich, co ustalone zostało w rozmowach Churchilla, Roosevelta i Stalina na konferencji w Teheranie w 1943 r. Niedługo po tym, 15 kwietnia 1943 r., w wyniku ujawnienia przez Niemców grobów katyńskich, zerwane zostały wszelkie stosunki polsko-radzieckie.

Kolejnym punktem była śmierć generała Władysława Sikorskiego i objęcie rządu przez Stanisława Mikołajczyka. Nie udało mu się poprawić stosunków polsko-radzieckich, a po klęsce akcji Burza, podał się do dymisji (24.11.1944), a nowym premierem został wówczas Tomasz Arciszewski.

W 1945 r., na konferencji jałtańskiej, postanowiono utworzyć Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej (TRJN) na terenie Polski. W praktyce był to rząd komunistyczny. Przez to też, Wielka Brytania, Francja i USA wycofały swoje poparcie dla Rządu Polskiego na Emigracji (5.07.1945). To pociągnęło za sobą likwidację polskich sił zbrojnych w Anglii. Po śmierci prezydenta Władysława Raczkiewicza w 1947 roku, do problemów doszedł jeszcze konflikt o następstwie na urzędzie. Ostatecznie zaprzysiężony został August Zaleski, a premierem został Tadeusz Bór-Komorowski. Rozpoczęły się konflikty wewnętrzne między partiami. Doszło przez to do rozbicia rządu na kilka ośrodków. W 1952 r. generał Kazimierz Sosnkowski podjął się próby zjednoczenia rządu, tworząc Radę Jedności Narodowej. Akt zjednoczenia nie wszedł jednak w życie. W.Anders, T. Arciszewski i E. Raczyński odmówili posłuszeństwa prezydentowi tworząc tzw. Radę Trzech, która uzyskała kontrolę nad Skarbem Narodowym. Po śmierci Arciszewskiego do Rady Trzech dołączył Bor-Komorowski. W 1956 RJN uchwaliła nadanie prerogatyw prezydenta Radzie Trzech, a Egzekutywie Zjednoczenia Narodowego (EZN) prerogatyw rządu. Zjednoczenie rządu nastąpiło dopiero za rządów prezydenta Stanisława Ostrowskiego (1972-1979). Doszło do rozwiązania RJN, EZN i Rady Trzech. Premierem został Alfred Urbański, przewodniczącym rady narodowej Franciszek Wilk.