Scenariusz lekcji

Powrót z Sybiru

Lekcja może zostać przeprowadzona w ramach zajęć historii na poziomie gimnazjum
lub szkoły średniej.

Treść zajęć dotyczy historii zsyłek Polaków na Syberię w oparciu o autentyczne relacje
zesłańców. Na lekcję składają się wstęp historyczno-geograficzny, nagrania relacji
sybiraków (5 filmów) oraz gra planszowa „Powrót z Sybiru”. W zależności od
zaawansowania grupy, nauczyciel może zrealizować wszystkie bloki filmowe lub tylko
wybrane. W trakcie gry uczniowie utrwalają wiadomości z pierwszej lekcji.

Ta lekcja historii może również pomóc rozmawiać z młodzieżą na problemy społeczne i
uwrażliwić na sytuację współczesnych uchodźców, osób wykluczonych, zmuszonych do
życia poza własną ojczyzną.

* Ze względu na trudny temat lekcji, proszę nauczycieli o szczególną wrażliwość i
przeanalizowanie w jakim zakresie uczniowie są gotowi na realizację tej lekcji.

Czas: 2 godziny lekcyjne.

Cele ogólne:

-       Zapoznanie uczniów z historią zsyłek na Sybir, ich przyczynami i warunkami życia
Sybiraków.
-       Prezentacja zbiorów archiwalnych Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce
w zakresie wspomnień, relacji  Sybiraków.

Cele poznawcze - uczeń:  

-       Zapoznał się z historią zsyłek na Syberię
-       Rozumie pojęcia: Sybir, Syberia, Sybiracy, kołchoz, gułag, katorga, łagier, zsyłka
-       Potrafi umiejscowić na mapie Syberię
-       Potrafi umiejscowić w czasie okresy zsyłek na Sybir
-       Potrafi wyjaśnić przyczyny i skutki zsyłek

 Cele kształcące:

-       doskonalenie umiejętności słuchania ze zrozumieniem, wyszukiwania i
hierarchizacji informacji,
-       doskonalenie umiejętności pracy w grupie i wspólnego podejmowania decyzji.

Metody:

-     pogadanka
-     praca w grupie
-     burza mózgów
-     dyskusja
-     gra dydaktyczna
-     słuchanie ze zrozumieniem
-     definiowanie pojęć

Narzędzia:

-     TV lub komputer
-     Wydruki załączników nr 7, 8, 9
-     Chleb, nóż i waga spożywcza
-     Pionki i kostka do gry


Faza realizacyjna

      I.         Wstęp

W formie pogadanki nauczyciel odwołuje się do wiedzy uczniów i zadaje otwarte
pytania np.: z czym uczniom kojarzy się Syberia? Gdzie ona się znajduje? Czy znają
kogoś kto był na Syberii?

    II.         Część właściwa

Pierwsza lekcja

  1. Nauczyciel systematyzuje wiedzę uczniów. Posługując się
    prezentacją [zał.1] wskazuje mapę Rosji i Syberii z zaznaczonymi ośrodkami
    zesłań Polaków, omawia położenie geograficzne i przedstawia historię zesłań w
    głąb Rosji w okresie XVII-XIX w.
  2. Przedstawienie słynnych osób, które zostały zesłane na Syberię.
  3. Prezentacja filmu 1 „Aresztowania” [zał. 2].
  4. Nauczyciel pyta, czy uczniowie mają pytania do filmu, udziela ewentualnych
    odpowiedzi. Odwołując się do sprawy Piłsudskiego i bohaterki filmu, nauczyciel
    prowadzi dyskusję nt. przyczyn zesłań i zapisuje je na tablicy
  5. Prezentacja filmu 2 „Przesłuchania” [zał. 3], w trakcie uczniowie wypełniają
    karty pracy [zał. 7].
  6. Nauczyciel pyta, czy uczniowie mają pytania do filmu, udziela ewentualnych
    odpowiedzi.
  7. Prezentacja filmu 3 „Kolej” [zał. 4],
  8. Omówienie kart pracy, ze szczególnym uwzględnieniem warunków transportu.
  9. Prezentacja filmu 4 „Racje żywnościowe” [zał. 5].
  10. Nauczyciel pyta, czy uczniowie mają pytania do filmu, udziela ewentualnych
    odpowiedzi.
  11. Nauczyciel prosi by jeden z uczniów podzielił chleb na omówione w filmie racje
    żywnościowe (300g).
  12. Prezentacja filmu 5 „Życie i praca” [zał. 6], uczniowie wypełniają karty pracy
    [zał. 7].
  13. Omówienie kart pracy, ze szczególnym uwzględnieniem warunków życia w
    łagrach i rodzaju pracy.

Druga lekcja

  1. Podział klasy na około 4-osobowe zespoły.
  2. Wyjaśnienie zasad gry „Powrót z Sybiru” [zał. 8].
  3. Uczniowie przemieszczają się po polach pionkami. Gdy trafią na oznaczone
    pole losują pytanie lub zadanie [zad. 9]. Gdy odpowiedzą błędnie tracą
    kolejkę.
  4. W trakcie gry uczniowie odpowiadając na pytania utrwalają wiadomości z
    pierwszej lekcji, dowiadują się też ciekawostek i przedstawiają je pozostałym
    graczom.
  5. Grę wygrywa grupa, która dotrze jako pierwsza na polską granicę, czyli metę.
  6. Nauczyciel ogłasza wyniki gry.

  III.         Podsumowanie i ewaluacja

 

Załączniki:

  1. Prezentacja
  2. Film 1 Aresztowania
  3. Film 2 Przesłuchania
  4. Film 3 Kolej
  5. Film 4 Racje żywnościowe
  6. Film 5 Życie i praca
  7. Karty pracy do filmów
  8. Gra planszowa „Powrót na Sybir” (zaleca się druk w formacie A2)
  9. Karty z pytaniami do gry

 

 

Scenariusz lekcji