Gniezno - zabytki
W miejscu prostej świątyni, oratorium w Gnieźnie, Mieszko I rozkazał wybudować kościół na planie krzyża. Jego następca Bolesław Chrobry rozbudował ją i podniósł ją do rangi katedry. Stała się najważniejszą świątynią w Polsce, miejscem koronacji i pochówku władców. To właśnie stąd św. Wojciech wyruszył na misję chrystianizacji Prus, podczas której poniósł męczeńską śmierć. Według legendy poganie zgodzili się oddać zwłoki Wojciecha za tyle złota ile ważyły. Bolesław Chrobry dodawał złoto na wagę, ale żadne skarby nie mogły zrównoważyć ciała świętego. Dopiero gdy pewna wdowa wrzuciła grosz szale wagi się zrównały. Jego szczątki zostały złożone w katedrze gnieźnieńskiej.
Wojciech został kanonizowany w 999 r. przez papieża Sylwestra II, a w 1000 r. z pielgrzymką przybył do katedry cesarz niemiecki Otton III. Odbył się wówczas zjazd gnieźnieński. Utworzono archidiecezję gnieźnieńską. Od końca XII w. katedrę zdobią spiżowe drzwi przedstawiające historię życia św. Wojciecha. Jest to unikatowy zabytek sztuki sztuki romańskiej.