Terminy
Gułag – system obozów pracy przymusowej w ZSRR.
Łagier, in. łagr – obóz pracy przymusowej.
Kołchoz – rolnicza spółdzielnia produkcyjna w ZSRR, stworzona z gospodarstw , których
gospodarze przeważnie zmuszeni byli przekazać je bezterminowo na rzecz spółdzielni
bez możliwości rozwiązania kolektywu czy odejścia z niego. Gospodarze w zamian za
pracę otrzymywali wynagrodzenie miesięczne tak jak pracownicy etatowi. Kołchozy wciąż
istnieją na Białorusi.
Katorga – ciężkie przymusowe roboty, połączone z zesłaniem.
Katorżnik – więzień skazany na przymusowe roboty na zesłaniu.
NKWD - Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych ZSRR (Narodnyj Koissariat Wnutriennich
Dieł SSSR). Był to centralny organ państwowy wchodzący w skład Rady Komisarzy Ludowych -
rządu ZSRR, istniejący pod tą nazwą w latach 1917-1946. Początkowo zajmował się sprawami
administracyjno-porządkowymi. W 1934 jego kompetencje zostały jednak rozszerzone, skupiając
cały aparat represji, od milicji kryminalnej, wywiad, kontrwywiad, wojska ochrony pogranicza,
administracyjne sądownictwo doraźne, po system obozów koncentracyjnych i pracy przymusowej
Gułagu.
Posiołek – specjalne osiedle tworzone na polanach leśnych na Syberii, w którym
mieszkali zesłańcy. Składało się na nie kilkanaście baraków mieszkalnych, domy
administracji osiedla i komendanta. W niektórych posiołkach znajdowały się też budynki
gospodarcze takie jak stołówka, szkoła, sklep spożywczy.
Sowchoz – państwowe gospodarstwo rolne w czasach ZSRR. W odróżnieniu do kołchozów,
tworzone było w ramach reformy rolnej na ziemiach zarekwirowanych, od dawnych wielkich
właścicieli ziemskich. Cały majątek sowchozów należał tylko do państwa.
Syberia, in. Sybir – kraina geograficzna w północnej Azji, leżąca na terenie Rosji. Jej
powierzchnia w zależności od przyjętych granic waha się między 10 a 13 mln km2.
Sybiracy – mieszkańcy Syberii. W Polsce nazywa się tak osoby zesłane i przymusowo
osiedlone na Syberii.
Zsyłka – kara w formie przymusowego przesiedlenia indywidualnych osób lub całych
grup, in. deportacja.