Historia Armii Krajowej

Powstanie Warszawskie - patrol powstańczy na Wiśle w pierwszych dniach walki.

Powstanie Warszawskie - niemiecki samochód opancerzony zdobyty przez powstańców.

   Związek Walki Zbrojnej (ZWZ)

 Przegrana kampania wrześniowa 1939 r. i podział Polski pomiędzy dwie okupacje, niemiecką i sowiecką, nie załamały w narodzie polskim woli walki o suwerenność państwa polskiego.

 W Paryżu powstaje nowy Rząd Rzeczypospolitej Polskiej, który powołuje do życia na terenie kraju, Związek Walki Zbrojnej (1939 rok). Ma on zadanie stworzenia ośrodków oporu narodowego i działanie w odbudowie państwa polskiego na drodze walki zbrojnej.       Komendantem Głównym ZWZ został generał Kazimierz Sosnkowski, przewodniczący Komitetu Ministrów dla Spraw Kraju. Komendantem ZWZ na teren okupacji niemieckiej mianowany został Pułkownik Stefan Rowecki z siedzibą w Warszawie, a na teren okupacji sowieckiej - generał Michał Tokarzewski, który jednak przy przechodzeniu przez granicę okupacyjną został aresztowany i wywieziony w głąb Rosji (1941 rok).

 ZWZ była organizacją wojskową, tajną, opartą na bezwzględnych zasadach hierarchii i dyscypliny. Skupiała w swych szeregach wszystkich Polaków, pragnących walczyć z okupantami. Przy wstępowaniu do ZWZ obowiązywała przysięga na zachowanie posłuszeństwa i dochowanie tajemnicy.

 W latach 1939-41 ZWZ toczy walkę z okupantami na trzech polach: propagandy, wywiadu i sabotażu. Akcja propagandowa wśród własnego społeczeństwa prowadzona jest w tajnych biuletynach, komunikatach i pismach. Krąży w społeczeństwie duża ilość pism tajnych, wydawanych przez różne grupy konspiracyjne. ZWZ prowadzi wywiad na ziemiach polskich i w Rzeszy. Zdobywa i dostarcza Naczelnemu Wodzowi szereg ważnych wiadomości. 
Akcja sabotażowa w stosunku do okupantów objęła przede wszystkim przemysł i transport.

ARMIA KRAJOWA - WALKA KONSPIRACYJNA

  Naczelny Wódz, generał Sikorski, rozkazem z dnia 14 lutego 1942 r. przemianował Związek Walki Zbrojnej w Armię Krajową. Pierwszym dowódcą Armii Krajowej został Komendant Główny ZWZ, generał Stefan Rowecki. W latach 1942-43 dowództwu AK zostały podporządkowane Narodowa Organizacja Wojskowa (NOW) i Bataliony Chłopskie (BCh). Stan zaprzysiężonych Żołnierzy AK przekroczył liczbę 300 tysięcy.

 Tajne szkoły podoficerskie i szkoły podchorążych kształciły przyszłych dowódców. Położony został nacisk na rozszerzenie konspiracyjnej produkcji broni i materiału bojowego. Usprawniono konspiracyjną łączność radiową, która zapewniała stałe porozumienie dowództwa AK ze sztabem Naczelnego Wodza. Drogą zrzutów lotniczych z Londynu zaopatrywano kraj w materiał bojowy, lekki sprzęt uzbrojenia oraz w wykwalifikowanych specjalistów do różnych działów służby w AK. Wywiad AK kontrolował w poważnym stopniu siły wojska i lotnictwa niemieckiego na froncie wschodnim oraz rozszerzył swój zasięg na przemysł niemiecki i na porty Rzeszy.

 Opór wobec okupanta przejawiał się w sabotowaniu wszelkich poczynań okupanta, wyzyskujących materialnie kraj i wyniszczających jego ludność. Wyższy stopień oporu czynnego obejmował akcję dywersyjną z bronią w ręku. Planowana działalność ta nie tylko zadawała nieprzyjacielowi straty, ale utrzymywała społeczeństwo polskie w gotowości do walki. W 1942 roku dywersja skierowana została przede wszystkim przeciw transportowi kolejowemu. Niszczono urządzenia kolejowe i telekomunikacyjne. Wysadzano mosty, napadano na transporty wojskowe, magazyny, lotniska, więzienia i transporty więźniów w celu ich uwalniania. Organizowano zamachy na funkcjonariuszy okupacyjnych, szpiegów i zdrajców.

POWSTANIE WARSZAWSKIE

 Pod koniec roku 1943 Armia Krajowa miała podejmować wzmożoną walkę z Niemcami. Oddziały AK, walczące przeciw Niemcom, dowództwo AK i przedstawiciele podziemnej administracji cywilnej ujawnili się wkraczającym wojskom sowieckim. Całość tej akcji nazwano "Burzą". Nakazano krajowi utrzymać gotowość do powszechnego powstania zbrojnego na wypadek gwałtownego załamania się Niemiec pod ciosami Aliantów. "Burza" trwała na ziemiach polskich przez rok 1944. Wzmagała się lub słabła stosownie do rozwoju walk na froncie niemiecko-sowieckim. Dotarła pod Warszawę. Walka Armii Krajowej o Warszawę przeszła do historii pod nazwą Powstania Warszawskiego. W trakcie "Burzy" oddziały AK stoczyły dziesiątki bitew i potyczek z Niemcami.
 Rosjanie zachowywali się wrogo w stosunku do dowództw i oddziałów AK. Po opanowaniu terenu rozbrajali oddziały, więzili i wywozili żołnierzy w głąb Rosji. Armię Krajową uważali za wyraz dążenia Narodu Polskiego do niepodległości państwowej i postanowili ją zniszczyć.

 1 sierpnia 1944 r. o godzinie 5 po południu oddziały Armii Krajowej zaatakowały Niemców jednocześnie w całym mieście. Nieprzyjaciel poniósł duże straty. Miasto zostało opanowane na dużej powierzchni, z wyjątkiem rejonów bronionych przez Niemców.  Walki kontynuowano przez trzy dni, po czym Niemcy wprowadzili do walki piechotę, broń pancerną, artylerię oraz lotnictwo. Po wybuchu walki w Warszawie, Rosjanie przyglądali się bezczynnie walce powstańców i burzeniu miasta.

 Po dwóch miesiącach zmagań powzięto decyzję zakończenia walki. Na podstawie umowy kapitulacyjnej, podpisanej 2 października 1944 roku, działania bojowe przerwano. 20 tysięcy żołnierzy AK wraz z dowódcami poszło do niewoli. Przed pójściem do niewoli generał Bór-Komorowski przekazał generałowi Leopoldowi Okulickiemu dalsze dowodzenie Armią Krajową, która jeszcze walczyła na terenach centralnej Polski. 

 Dnia 19 stycznia 1945 generał Okulicki rozwiązał Armię Krajową. 26 marca 1945 roku gen. Leopold Okulicki został podstępnie aresztowany przez władze sowieckie i wraz z innymi działaczami Polski Podziemnej uwięziony w Moskwie.